Maag-darm klachten
Een onregelmatig eetpatroon
als gevolg van onregelmatig werk leidt tot verstoring van de op elkaar
afgestemde biologische ritmen van lichamelijke activiteit. Dit fenomeen wordt
‘interne desynchronisatie’ genoemd. Het wordt gezien als belangrijkste oorzaak
van ploegendienst gerelateerde aan-doeningen zoals maagdarmklachten .
Een review van Costa uit 1996
leverde in 16 van de 24 onderzochte
studies aanwijzingen voor een verhoogde kans op een maagzweer bij arbeiders in
ploegendienst. Ook klachten zoals opgeblazen gevoel, rommelende darmen, steken
in de zij en constipatie treden op bij werknemers die in nachtdienst werken.
Shiftwork Metabolic Syndrome (SMS)
Sinds tien jaar weten we dat
onze biologische ritmen niet vanuit
één centrale klok in de hersenen
(de biologische klok) wor den gereguleerd, maar dat onze vitale organen ook
klokcellen bevatten, zogenaamde ‘bijklokken’, die in contact staan met de ‘hoofdklok’
en zo een complex systeem vormen.
In een normaal dag-nachtpatroon
zijn deze hoofd- en bijklokken goed op elkaar afgestemd. Deze toestand
wordt ook wel aangeduid met ‘interne synchronisatie’. Karl-Anne Stokkan c.s.
ontdekten in 2001 dat bijvoorbeeld de lever klokcellen bevat. Deze cellen worden
niet geactiveerd door licht, zoals bij de biologische ‘hoofdklok’ het geval is,
maar door het tijdstip van de voedselinname. Je kunt zeggen dat een ‘normaal’
eetpatroon van drie maaltijden per etmaal (’s ochtends ontbijt, ‘s middags
lunch en ‘s avonds diner) bijdraagt aan de interne synchronisatie van onze
biologische ritmen].
Een onregelmatig eetpatroon
kan leiden tot wat in de onderzoeksliteratuur ‘Shiftwork Metabolic Syndrome’
(SMS) wordt genoemd.
Dit syndroom leidt via
overgewicht tot diabetes type 2. De oorzaken van SMS zijn: (1) het spijsverteringsstelsel
is onder invloed van de biologische klok ‘s nachts nauwelijks in staat om
voedsel goed te verteren en (2) ongezonde voeding tijdens nachtdiensten
(snacks). In de nachtelijke uren maakt het
lichaam veel minder insuline
aan. Dit brengt met zich mee dat bij voedselinname de
glucosehuishouding verstoord raakt, met als gevolg een verhoging van de
bloedsuikerspiegel (hyperglycemie). Op termijn verhoogt dit het risico op
diabetes type 2, vanwege toenemende resistentie tegen lichaamseigen insuline.
Recent onderzoek van Donga c.s. [59] toont aan dat insulineresistentie al
ontstaat na één nacht met te weinig slaap.
De relatie tussen verminderde
vetvertering ‘s nachts en een hoger cholesterolniveau is
onderzocht door Van Amelsvoort . Een studie van Karlsson uit 2001 laat zien dat
er een relatie bestaat tussen overgewicht en ploegendienstarbeid. Waterhouse c.s tonen aan dat
53 procent van ploegen-werkers kampt met overgewicht, tegenover 36 procent van
de dagwerkers. Bacquer c.s. [62] geven aan, dat SMS na 6 jaar ploegendienstarbeid
kan optreden. Op termijn kan dit leiden tot diabetes, overgewicht en hart- en vaatziekten.
Concluderend: wisselende
eetpatronen als gevolg van onregel-matige werktijden hebben op termijn serieuze
consequenties voor de gezondheid.
